Wat kun je zelf doen?
Dit is een vervolg op het artikel “Rattensoorten in Nederland“, waarbij we dieper ingaan op hoe rattenplagen zijn te voorkomen. Een rattenplaag bestrijden begint bij begrijpen waarom de ratten in de eerste plaats zo massaal aanwezig zijn op die specifieke plek. Ratten komen in grote getale bij elkaar wanneer er voedsel in overvloed is. Iets dat op boeren bedrijven natuurlijk vrijwel altijd het geval is. In stedelijke omgevingen is de oorzaak meestal het afval (etensresten) wat mensen overal maar laten rondslingeren of wat niet goed verpakt is in een afgesloten afvalemmer of container. Neem je die voedselbron weg, dan zal een rattenpopulatie nooit zo snel uit de hand lopen. In dit eerste artikel richt ik mij even tot stallen en boeren bedrijven. In latere artikelen zal ik de focus wat meer leggen op andere omgevingen, alhoewel veel tips hier ook gelden voor de hobby pluimveehouder iemand met konijnen of een volière.
Opruimen en afsluiten die boel
Wat je er als eerste zelf aan kunt doen is natuurlijk het wegnemen van de voedingsbronnen of – wanneer dat niet mogelijk is – de toegang tot dat voedsel voor ratten zoveel mogelijk belemmeren. Gebruik bijvoorbeeld drinkstations met deksels om te voorkomen dat ratten aangetrokken worden door open drinkbakken. Uitwerpselen van ratten in drinkwater van vee is het begin van een hoop ellende namelijk! Laat ook geen kruiwagens of karren met potentieel voedsel argeloos rondslingeren en plaats alles wat eetbaar is voor ratten zoveel mogelijk in afgesloten containers. En als dat niet kan, plaats het dan niet tegen muren of op de grond. Ratten kunnen vrij slecht zien en lopen daarom graag langs muren omdat ze zich dan beschermd voelen. Door voedsel tegen de muur te plaatsen of op beschutte plekken niet deugdelijk afgesloten op te bergen, creëer je voor de rat dus eigenlijk een soort van lopend buffet. Tenzij het de bedoeling is om een ratten-Hilton te creëren, kun je met deze tips alvast vrij makkelijk zelf starten. Rommel is óók een aandachtspunt. Hoe meer rommel er rondslingert, des te groter de kans dat ratten beschut hun ding kunnen doen.
Verplaats regelmatig van alles, zodat ratten in de war raken. Ratten zijn neofobisch, wat betekent dat ze angst hebben voor nieuwe dingen in hun leefgebied. Zet dus – indien mogelijk – water en voedsel wat nodig is voor vee, op een nieuwe plek neer. Het beste is natuurlijk om water en voedsel in de eerste plaats niet toegankelijk te maken voor ratten, maar er zijn natuurlijk legio omstandigheden wanneer je dieren houdt, waarbij dat praktisch onmogelijk is. Probeer in zo’n geval zoveel mogelijk obstakels op te werpen en dingen te verplaatsen. Het feit dat ratten neofobisch zijn, is overigens waarom rattenvallen en rattenklemmen over het algemeen slecht werken op de korte termijn. De ratten zien het als iets engs wat ze dus van nature uit de weg zullen gaan.
Neem beschutting weg
Zorg dus ook dat je niet teveel beschutting biedt voor ratten. Ook hier weer, omdat de rat slecht kan zien, proberen ratten zoveel mogelijk grote open vlaktes te vermijden. Ze kunnen zich daar namelijk niet snel verstoppen voor roofdieren en de mens. Het opruimen in- en rondom stallen en schuren is dus ook een belangrijk aandachtspunt. Je moet het de rat uiteindelijk zo onaantrekkelijk mogelijk maken, en een keurig strak opgeruimde ruimte is voor een rat aanzienlijk minder aantrekkelijk dan een rommelige omgeving waar veel plekjes zijn waar de rat zich kan verstoppen. En dat beperkt zich niet alleen tot rommel, want ook moeder natuur kan haar steentje bijdragen in dit verhaal. Eventuele begroeiing zoals struikgewassen of hoogstaand onkruid rondom stallen en schuren, moet je verwijderen binnen twee meter van de gebouwen. Want hoe mooi al dat groen ook mag zijn, het biedt een natuurlijke verstopplek.
Split helpt ratten te weren
Uit diverse onderzoeken is ook gebleken dat ratten een hekel hebben aan grind (split). Rondom stallen en schuren rommel en begroeiing vervangen door grind levert al een eerste fysieke barrière op. Als ratten zich verplaatsen doen ze dat vrijwel altijd zo beschut mogelijk om te voorkomen dat ze door roofdieren gepakt worden. Daarom is een opgeruimde buitenruimte rondom de stallen dus ook een belangrijk punt van aandacht. Aansluitend daarop moet er gekeken worden naar de toegang tot de stallen. Maak het de ratten niet te makkelijk door deuren altijd maar open te laten staan. Zorg dat ventilatiegaten zoveel mogelijk van een raster voorzien zijn waardoor de rat niet naar binnen kan en maak het de ratten ook niet te makkelijk om naar binnen te kunnen klimmen.
Bescherm kabels tegen geknaag
Naast het opruimen en bemoeilijken van de toegang tot stallen, veevoer opslag, maïs, graan, etc. , moet niet vergeten worden dat ratten knaagdieren zijn. Ze knagen aan werkelijk alles, dus ook aan stroomkabels en kabels van voercomputers waar in sommige gevallen visolie in gebruikt wordt, wat voor de rat onweerstaanbaar is. Kortsluiting is een van de grootste veroorzakers van stalbranden, dus het investeren in niet-doorknaagbare stroomleidingen en kabelbeschermers is een investering die veel leed kan voorkomen. De gaten in muren waar kabels en leidingen doorheen lopen moet je deugdelijk afdichten. Natuurlijk niet met purschuim, want daar knabbelt een rat met gemak doorheen met z’n 500 kg/cm² bijtkracht. Speciaal staalwol is bijvoorbeeld een ideaal middel wat ik kan aanbieden.
De cijfers lopen uiteen, maar de schattingen zijn dat tussen de 25 en 50% van alle stalbranden veroorzaakt worden door kortsluiting veroorzaakt door doorgeknaagde kabels. Als je de foto rechts bekijkt, dan snap je hoe dit komt. Dit hele verhaal klinkt natuurlijk vanzelfsprekend allemaal, maar in de dagelijkse routine worden dit soort best belangrijke zaken soms toch een beetje vergeten.
Het toepassen van al deze tips zal een rattenplaag niet direct doen afnemen, dus in de meeste gevallen is afschot bij een plaag dan alsnog nodig. Het is een utopie om te denken dat je ratten in dergelijke omgevingen compleet kunt weren, maar het beheersbaar maken is zeker mogelijk. En daar help ik mijn klanten graag mee.