Is de rat het probleem, of de mens de oorzaak?
Zoals met alles in de natuur, is de mens vaak de gene die voor disbalans zorgt. Of het nu ons ingrijpen is in natuur, of sec onze aanwezigheid. De mens in zijn grote getale is meestal de kern van het probleem. Natuurlijke habitats voor de meeste wilde diersoorten worden steeds kleiner, terwijl andere soorten juist enorm goed gedijen door onze aanwezigheid. Denk hierbij aan ratten en duiven (die ook wel vliegende ratten genoemd worden). De komende jaren moeten er 100.000 huizen bijgebouwd gaan worden in Nederland. En dat gaat onherroepelijk ten koste van het almaar steeds kleiner wordende habitat van vele plantensoorten, dieren en insecten.
Waarom stoppen met rattengif zo belangrijk is
Ratten zijn alleseters en bovenal opportunisten die in praktisch alles wel een maaltijd zien. Meestal doen ze zich ten goede aan de rommel die wij achterlaten, of aan het voer dat wij geven aan vee of huisdieren. Het wegnemen van dergelijke voedingsbronnen – of als dat niet kan, het beperken van de toegang ertoe – maakt deel uit van mijn adviesrol. Maar voordat ik ingeschakeld word, gaat men meestal zelf al aan de slag met vallen, klemmen en helaas soms ook vergif. Om er na veel geld aan uitgegeven te hebben uiteindelijk achter te komen dat het probleem niet weggaat en er op de achtergrond van alles gebeurt wat we volslagen onwenselijk is.
De grote paradox
Zeker in het buitengebied is het belangrijk dat het gebruik van gif tot nul teruggebracht wordt. De grote paradox is namelijk dat het gebruik van rattengif juist zorgt voor een afname in natuurlijke vijanden, zoals; vossen, uilen, buizerds, marters en reigers, waardoor rattenpopulaties steeds makkelijker kunnen groeien. Niet alleen wilde dieren sterven indirect door rattengif. Ook katten en honden gaan soms dood als nevenschade door het gebruik van gif. Bij het doden van de rat stopt rattengif namelijk niet met werken als de lampjes uitgaan bij de rat.
Wanneer de rat opgegeten wordt door andere dieren, zal het rattengif óók bij die dieren helaas maar al te goed zijn werk nog doen. En zo sterven ongewenst juist die dieren die kunnen helpen bij het terugdringen van rattenpopulaties op natuurlijke wijze. Gelukkig gaat met ingang van 2023 het gebruik van gif praktisch onmogelijk worden en dat is een goede zaak. Zeker wanneer je beseft hoe groot de nevenschade is van het gebruik ervan voor het toch al zo kwetsbare ecosysteem.
Ratten zijn de vuilnisophaaldienst van de natuur
Toch hebben ratten een belangrijke functie. in de natuur Even los van het feit dat ratten – mede door hun intelligentie – werkelijk fascinerende diertjes zijn, vervullen ze ook een belangrijke taak. Ratten zijn de vuinisophaaldienst van de natuur, ook van alles wat wij als mensen achterlaten. Voor ratten is een goed gevulde vuilniszak een waar 5-sterren restaurant. Wist je dat alle ratten in de miljoenenstad Parijs volgens schattingen maar liefst 800 ton afval per dag opruimen? Je kunt jezelf afvragen wie nu hier eigenlijk de allergrootste viespeuken zijn. De mensheid of de rat, die feitelijk massaal onze rotzooi opruimt. Wat is dan belangrijker, rattenbestrijding of de rotzooi achter onze konten opruimen.
Ratten zijn enorm belangrijk voor het ecosysteem
Naast dat ratten de opruimers zijn van de natuur, zorgen ook zij er weer voor dat bepaalde andere diersoorten niet kunnen uitgroeien tot ware plagen. Neem als voorbeeld slakken. Teveel van die weekdieren kunnen ervoor zorgen dat bepaalde gewassen niet kunnen groeien. En dan speelt de rat een belangrijke rol in het terugdringen van de hoeveelheid slakken. Een buffet van escargots vinden ze namelijk heerlijk. Datzelfde geldt ook voor kikkers, want een bordje verse kikkerbillen gaan ze zeker niet uit de weg.
Wanneer je jezelf eens goed verdiept in het voedingspatroon van de rat, dan moet je eigenlijk tot de conclusie komen dat het op sommige vlakken zelfs ware connaisseurs zijn. Alhoewel er over de inhoud van die vuilniszak natuurlijk gediscussieerd kan worden. Alle gekheid op een stokje, ratten vervullen zeker een nuttige functie in de natuur en dus het bestaan van de soort niet alleen maar kommer en kwel. Alleen is het aan ons mensen om ervoor te zorgen dat hun populatie niet te groot wordt, doordat wij simpelweg teveel voedsel (en ook rommel) achterlaten voor deze knagers.
Rattenbestrijding of geen rattenbestrijding, dat is de vraag
Het gebeurt ook zeker dat ik niet ingrijp wanneer een boer mij belt voor een rattenbestrijding klusje, wanneer er wel eens een of twee ratten gezien worden. Ze komen nu eenmaal voor in de natuur en dat je ze af en toe eens ziet is onoverkomelijk. Dan is mijn advies, laat de natuur z’n werk doen en voorkom dat die paar ratten een plaag kunnen worden. Want daar kun je namelijk zelf al heel veel doen.
En als het dan echt uit de hand is gelopen, dan kan ik zeker wel ratten bestrijden of adviseren. Daarom is mijn advies ook altijd om bijvoorbeeld (daar waar het kan natuurlijk) natuurlijke vijanden te introduceren – of het zo aangenaam mogelijk te maken voor de rattenbestrijders van de natuur – door bijvoorbeeld uilenkasten te plaatsen. Wanneer je ervoor zorgt dat deze magistrale dieren zich ook thuis gaan voelen in de omgeving waar ratten soms onvermijdelijk zijn, dan heb je al heel veel gewonnen.
In het onwaarschijnlijke geval dat de mensheid de rat volledig weet uit te roeien, zal dat zeker weer andere plagen tot gevolg hebben. En precies daarom is het zoeken naar die balans voor een evenwichtig ecosysteem zo belangrijk. En die zoektocht is wat mijn werk zo enorm interessant maakt. Want niet alleen heb ik respect respect voor de rat, ze hebben een onmisbare functie in de natuur.